Uitstellen of doorpakken? Branche smacht naar duidelijkheid over zero-emissiezones

De discussie over de komst van zero-emissiezones houdt aan. Een motie over uitstel werd door een Kamermeerderheid aangenomen, maar 14 gemeenten en meerdere partijen in de mobiliteitsalliantie willen ‘doorpakken’. In de gemeente Zaanstad stemde echter weer een raadsmeerderheid voor uitstel.

Door de bomen het bos zien, het valt de laatste maanden niet mee als het over de introductie van de zero-emissiezones gaat. Ga maar na: in 2016 werd in een convenant de komst van deze zones (een binnenstedelijk gebied waar op termijn alleen nog uitstootvrije bestellers mogen rijden) stapsgewijs per 2025 aangekondigd. De nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB legde deze zomer (in het hoofdlijnenakkoord) en dit najaar (in het regeerakkoord) vast de komst ervan te willen uitstellen. Op 7 oktober stelde staatssecretaris Chris Jansen (PVV, milieu) echter dat hij, na overleg met de deelnemende gemeenten, zijn verzet tegen de komst zou staken.

Nog geen week later zette hij de deur echter weer op een kier om vervolgens toch weer te stellen dat alle middelen die hij heeft pas na 1 januari effect zouden hebben en dat het wat hem betreft daarom onwaarschijnlijk is om de invoering naar achteren te schuiven. Maar daarmee was de kous nog niet af. Eind oktober nam een Kamermeerderheid (PVV, VVD, BBB, CDA, SGP, Denk, FvD en Ja21) een motie aan om landelijke uitzonderingen tot 2029 in te bouwen voor ondernemers. Deze motie riep de regering op om ‘voor 1 november met een plan te komen hoe invulling gegeven kan worden aan een landelijk gestandaardiseerde uitzondering voor ondernemers’. Maar deze ‘deadline’ passeerde in stilte en Jansen heeft nog niet inhoudelijk op de motie gereageerd.

Bestellers in emissieklasse 4 of lager worden meteen na introductie de toegang tot de zero-emissiezones ontzegd. Alle bussen met emissieklasse 5 en 6 kunnen nog wel binnensteden in tot respectievelijk 2027 en 2028. Per 1 januari 2030 moet alle stadslogistiek in de zero-emissiezones uitstootvrij zijn. Lees hier meer over de overgangsregeling.

Stapsgewijs

Dat hebben wel 14 gemeenten gedaan die over ruim 5 weken ‘gewoon’ stapsgewijs een zero-emissiezone introduceren. Stapsgewijs, omdat de binnensteden van deze gemeenten niet meteen helemaal op slot gaan voor alle fossiele bestellers. Vanaf 1 januari worden eerst de meest vervuilende voertuigen geweerd (bestelwagens Euro 4). Voor de ‘schonere’ emissie-bestellers geldt een overgangsregeling: zij mogen tot 2028 nog wel in de zero-emissiezone (zie kader).

De invoering van de zero-emissiezone is al jaren bekend en we willen een betrouwbare overheid zijn. 

Er zijn gemeenten die deze stap willen overslaan en voor uitstel tot 2030 kiezen, zoals Apeldoorn. Zij willen ondernemers meer tijd geven om hun vloot te verduurzamen. ‘Door het vervallen van de overgangsfase en de invoeringsdatum te verplaatsen naar 1 januari 2030, geldt in Apeldoorn voor alle ondernemers hetzelfde. Dit is duidelijk en transparant,’ zo stelt de Gelderse gemeente. In Zaanstad stemde deze week ook een meerderheid van de gemeenteraad voor uitstel, zo meldde vakblad Fleet&Mobility. De argumentatie was identiek aan die van Apeldoorn.

Betrouwbaar

Maar 14 gemeenten (waaronder de G4) willen van geen wijken weten, zij gaan door met de introductie per 2025. Een van deze steden is Amersfoort. “Verschillende ondernemers hebben de afgelopen jaren voorbereidingen gedaan voor een schone bedrijfsauto. De invoering van de zero-emissiezone is al jaren bekend en we willen een betrouwbare overheid zijn naar zowel de ondernemers als naar onze inwoners. Het klimaat wacht niet. Hopelijk realiseert Den Haag dit ook. Wij gaan net als 13 anderen gemeenten 1 januari 2025 starten met de zero-emissiezone,” stelt de Amersfoortse wethouder Tyas Bijlholt (D66, mobiliteit) in op zijn Linkedinpagina.

Eenzelfde soort geluid klinkt uit Tilburg, dat ook van geen uitstel wil weten. ‘Het is spijtig dat de motie in Den Haag (motie van de VVD om ondernemers tot 2029 vrij toegang te geven tot zero-emissiezones, red.) bij Tilburgse ondernemers voor onnodige onzekerheid heeft gezorgd. Vooral voor hen die al hebben geïnvesteerd om op tijd aan de nieuwe regels te voldoen of op het punt staan dit te doen,’ zo luidt de online verklaring van de Brabantse stad. Volgens de Haagse wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren, Milieu) is het ‘vervelend dat er weer twijfel wordt gezaaid vanuit de landelijke politiek’ over de zero-emissiezones. In lokale media stelt Barker dat uitstel ‘grote negatieve gevolgen voor ondernemers’ hebben die al investeerden in maatregelen.

Mobiliteitsalliantie

Ook de partijen in de mobiliteitsalliantie willen ‘doorpakken’ met de zero-emissiezones. Zo stelt Elisabeth Post van Transport en Logistiek Nederland (TLN) op de site van de alliantie: “Uitstel zou oneerlijk zijn. Het zou bijvoorbeeld de ondernemers die al geïnvesteerd hebben in elektrische voertuigen, straffen.” Ook de RAI Vereniging wijst op deze ‘duidelijkheid’, aldus voorzitter Frits van Bruggen, in hetzelfde betoog op de site van de alliantie. “Dat is wat ondernemers nodig hebben. Dat geldt net zo goed voor onze leden en de fabrikanten van zero-emissievoertuigen. Je ziet het ook bij subsidies. De SEBA-subsidie voor bestelbussen is dit jaar verhoogd. Goed nieuws, als ondernemers erop kunnen blijven rekenen.”

Hans Jeekel, oud-topadviseur van Rijkswaterstaat, emeritus hoogleraar TU Eindhoven en nu verbonden aan het Lab Verantwoorde Mobiliteit, vindt het ‘te gek voor woorden dat de Kamermeerderheid (door in te stemmen met de motie, red.) meegaat met de achterblijvers’. Hij legt uit: “Dit remt vernieuwing en innovatie. Let wel, het merendeel van de ondernemers wil graag verduurzamen en zijn daar ook al volop mee bezig. Een klein deel loopt achter en maakt nu een hoop tamtam. Zij gijzelen de innovaties van de zakelijke wagenparken en de rechterkant van de nationale overheid gaat daar in mee. Zo wordt de mobiliteitstransitie vertraagd, en wat zorgelijk is: als de overheid nu een terugtrekkende beweging maakt, gaan ondernemers een volgende keer twee keer nadenken voordat ze gaan innoveren. Zo gooit de Nederlandse overheid zijn naam te grabbel. Uitstekend dat de steden doorgaan, zij nemen hun verantwoordelijkheid.”

Een klein deel loopt achter en maakt nu een hoop tamtam. Zij gijzelen de innovaties van de zakelijke wagenparken. 

Want de kans dat de terugtrekkende beweging van een deel van de landelijke politiek daadwerkelijk kans van slagen heeft, is nagenoeg nihil. Uiteindelijk – en dat stelt het kabinet Schoof-I ook in het regeerakkoord – is de implementatie van de zero-emissiezones een gemeentelijke aangelegenheid. ‘Voor ons staat vast dat we de eerste fase van de zero-emissiezone per 1 januari 2025 gaan invoeren. Dat is wat ons betreft een gemeentelijke bevoegdheid,’ aldus Tilburg. Overigens is er een loket voor ontheffingen (zie kader).

Den Haag

Om ondernemers tegemoet te komen trekt de gemeente Den Haag extra geld uit zodat ondernemers hun fossiele bestelwagens en vrachtwagens kunnen laten slopen. Ze kunnen hun voertuig dan inruilen voor een wagen zonder uitstoot. Het beschikbare bedrag wordt verhoogd van 1,5 miljoen euro naar 2 miljoen. De regeling geldt tot half februari. Voor elk gesloopt voertuig is 3.500 euro beschikbaar. Volgens de gemeente zijn zo’n vierhonderd bestelauto’s van de weg gehaald door de sloopsubsidie. 

De komst van de zero-emissiezones stond centraal op het Fleet Congres 2024, dat medio november plaatsvond in de Jaarbeurs Utrecht. Vakblad Fleet&Mobility maakte een verslag van dit evenement. 

The post Uitstellen of doorpakken? Branche smacht naar duidelijkheid over zero-emissiezones first appeared on Automotive Online.